aardig bn., bw. 1 (eig.) tot de vaart of reis gereed: de geest werd – over hem hij werd bezield, geïnspireerd; 2 gereed; 3 behendig, bedreven.
Wie wil niet vaardig zijn op de viool? Klaar om de reis te maken van noot naar noot, van passage naar passage, een reis die eeuwig duurt zolang we muziek maken, zolang we leven?
Als we vaardig zijn, zijn we bedreven (= geoefend, ervaren). En als we vaardig zijn, zijn we gereed. Als we niet gereed zijn, kunnen we niet bedreven zijn. Dat wil zeggen, niet mooi spelen, geen mooi resultaat halen. Het is niet helder wat we doen, het is onduidelijk, niet zuiver, niet gedefinieerd. Het is het nét niet. Of gewoon: niet.
Daar kunnen we heel gefrustreerd over zijn. “Het lukt weer niet.” “Die passage met die positiewisseling/snelle noten/vierde vinger* (doorhalen wat niet van toepassing is) is echt zo moeilijk!” Of we kunnen gaan nadenken over wat er nodig is zodat het wel kan lukken: we moeten vaardig worden, gereed. Gereed zijn = bedreven zijn.
Het stuk ‘gereed zijn’ is vaak wat er ontbreekt aan ons leerproces, aan ons spelen, noot voor noot. Wanneer zijn we gereed? Als het lukt. Als we het kúnnen. Als het zomaar lukt, al is het maar in een heel rustig tempo. Zonder ritme, zonder frasering, gewoon noot voor noot. De noten spelen in je comfortzone. Daar moet het altijd mee beginnen. En als we deze noten kúnnen, moeten we ze verankeren, trainen, oefenen. Niet door ze een paar keer te herhalen, dat is niet voldoende voor de hersenen. Maar door ze een extra moeilijkheid te geven. Desirable difficulty, je zult het me keer op keer horen zeggen. We creëren een zelfbedachte puzzel, en die moeten we zien op te lossen. En in dat proces, dat idiote proces van rare en onverwachte opdrachten aan jezelf geven, bevindt zich het leren. Het verankeren wat je in je comfortzone kunt. En daarmee ontstaat vaardigheid. Echte beheersing. Gereed zijn.
De reis heeft een eindbestemming (prachtig vioolspelen! het Vivaldi-concert spelen met veel flair!), én allerlei tussenstations: bedreven leren strijken, de noten feilloos kunnen vinden op de snaren, de noten van dit specifieke stuk vlot achter elkaar spelen. Dat is wat we kunnen leren: om zelf die beheersing te trainen, die macht over onszelf (beheersen = 1 heersen over; 2 geestelijk (!) geheel in zijn macht hebben). Om te leren onszelf steeds een concrete opdracht te geven en die dan te (laten) doen met onze armen en vingers. En dan naar het resultaat te luisteren: hoe mooi! Of: hoe leerzaam!
Vaardig vioolspelen is voor ons allemaal weggelegd, en vooral voor violisten die bereid zijn om de reis te aanvaarden, de reis die eeuwig duurt zolang we muziek maken, zolang we leven.
Cora van den Berg
21 oktober 2019
Recente reacties